Ravijnjaar 2026: hoe hou je als OR invloed bij gemeentelijke bezuinigingen?

Geplaatst op 12 mei 2025

Leestijd 15 min

Het ravijnjaar komt eraan, en dat is in gemeenteland goed te merken. Gemeenten krijgen minder geld uit het Gemeentefonds terwijl de kosten blijven stijgen. De begroting moet sluitend en dat betekent: structureel bezuinigen.

Voor de ondernemingsraad roept dat vragen op. Hoe blijf je in beeld als de keuzes politiek zijn? En waar kun je als OR nog invloed uitoefenen als reorganisaties en verschraling van dienstverlening dreigen?

Politiek primaat… en toch meedenken?

Bij gemeenten ligt de eindbeslissing bij de raad. Het politiek primaat geldt: de OR heeft geen formeel advies- of instemmingsrecht over waarop wordt bezuinigd – maar wel over de personele gevolgen van dat besluit.

Maar dat betekent niet dat je als OR niets kunt doen. Juist door vroeg aan tafel te zitten, vragen te stellen en afspraken te maken over het geven van een zienswijze, kun je wél invloed uitoefenen.

En dat begint met inzicht: hoe wordt er bezuinigd, en wat kan de OR doen?

Afbeelding voor Politiek primaat… en toch meedenken?

Het bezuinigingswiel: zes richtingen van ingreep

Bezuinigingen zijn zelden een simpele optelsom van posten schrappen. Gemeenten maken doorgaans keuzes uit zes strategische richtingen. Als OR is het zinvol om deze te kennen en je er inhoudelijk op te positioneren:

Operationele efficiëntie verbeteren

Denk aan lean- of agile werken, processen herinrichten, minder managementlagen.

Samenwerking en schaalvoordelen zoeken

Zoals shared services op ICT of HR, gezamenlijke inkoop of intergemeentelijke uitvoering van taken.

Kosten van productiefactoren verlagen

Bijvoorbeeld door minder externe inhuur of goedkoper inkopen.

Dienstenaanbod wijzigen

Vacaturestops, kortere openingstijden, het schrappen van niet-wettelijke taken.

Technologische innovaties inzetten

Zoals automatisering, selfserviceportalen of toepassing van AI in beleidsontwikkeling.

Verhogen van opbrengsten

Denk aan verhoging van leges of lokale belastingen.

Juist in deze afwegingen kan de OR richting geven. Niet door te zeggen: “dit mag wel of niet”, maar door kritische vragen te stellen over haalbaarheid, draagvlak en personele impact.

Afbeelding voor Het bezuinigingswiel: zes richtingen van ingreep

Voorbeelden uit de praktijk: herkenbaar?

Buitendienst of afvalinzameling uitbesteden? Efficiëntie klinkt goed, maar wat betekent het voor kwaliteit en werkzekerheid?
Structurele vacaturestop? Goed voor de begroting, maar hoe houd je de werkdruk beheersbaar?
Preventie schrappen in het sociaal domein? Kortetermijnwinst, maar mogelijk hogere kosten op lange termijn.

Als OR kun je hierop sturen: niet door te blokkeren, maar door de juiste vragen te stellen:

Is er een reële businesscase?
Zijn de alternatieven onderzocht?
Wat zijn de gevolgen voor medewerkers, dienstverlening en reputatie?

Afbeelding voor Voorbeelden uit de praktijk: herkenbaar?

Als bezuinigingen leiden tot reorganisatie

Dan verandert je positie. Want dan heb je formeel adviesrecht. Denk aan:

functies die vervallen,
teams die opnieuw worden ingericht,
of het opstellen van een sociaal plan.

Wat kun je doen?

Check of het sociaal statuut goed wordt toegepast.
Beoordeel of werk-naar-werkvoorzieningen realistisch zijn.
Maak afspraken over communicatie naar medewerkers.
Werk samen met vakbonden en HR.

Afbeelding voor Als bezuinigingen leiden tot reorganisatie

Masterclass 2 september: OR-invloed in het ravijnjaar

Werk jij in een gemeentelijke OR en wil je sterker staan in aanloop naar het ravijnjaar 2026? Dan is deze masterclass iets voor jou.

Op dinsdag2 september duiken we in:

Wat het politiek primaat betekent voor jouw rol als OR.
Hoe je wél invloed kunt uitoefenen, ook zonder formeel adviesrecht.
Welke strategische keuzes je als OR kunt maken.
Wat je kunt doen als bezuinigingen leiden tot reorganisatie.

📅 Wanneer: dinsdag 2 september 2025
📍 Waar: Utrecht (locatie wordt nog gecommuniceerd)
🎓 Voor wie: OR-leden en ambtelijk secretarissen binnen gemeenten/regionale samenwerkingsverbanden
🛠 Door wie: Juridisch adviseurs en experts in medezeggenschap

Meld je aan voor de masterclass ‘OR-invloed in het ravijnjaar’ en leer hoe je het verschil kunt maken!

Aanmelding Masterclass: “OR en Invloed en het Ravijnjaar – dinsdag 2 september 2025