De Ondernemingsraad (OR) als Systeemdenker en Beïnvloeder

Laten we eens de unieke positie van de Ondernemingsraad (OR) belichten. OR-leden zijn als het ware de oren en ogen van de organisatie. Ze bewegen zich vrij door de organisatie, observeren, luisteren, en nemen alles in zich op om het vervolgens aan de OR-tafel te bespreken. Als ondernemingsraad kun je je richten op individuele incidenten, maar je kunt ook een stap verder gaan en naar de patronen kijken die zich aftekenen in een reeks gebeurtenissen. Wat zit er onder de oppervlakte? Wat zijn de dieperliggende oorzaken? Als OR benader je de organisatie als een systeem, precies zoals Peter Senge bedoelde.

Dit is mogelijk omdat de ondernemingsraad niet altijd direct betrokken is bij de dagelijkse gang van zaken. Je graaft dieper dan de oppervlakkige symptomen, vergelijkbaar met het inspecteren van de motor en het chassis van een auto. Deze patronen onthullen de onderlinge afhankelijkheden binnen de organisatie en geven inzicht in de dominante mentale modellen die het management hanteert. De vraag die rijst: sluiten deze modellen nog aan bij de realiteit? Moeten ze ter discussie worden gesteld?

Een waardevolle stap voor de ondernemingsraad is het uitvoeren van een grondige analyse van de eigen organisatie. Dit kan plaatsvinden tijdens OR-trainingen of interne thema-bijeenkomsten. Richt je op twee belangrijke aspecten:

1. Herkenning van Leerstoornissen: Identificeer welke leerstoornissen aanwezig zijn en beschrijf deze als terugkerende patronen.
2. Beoordeling van de Vijf Dimensies: Onderzoek hoe de vijf dimensies van een lerende organisatie zich manifesteren binnen jouw organisatie. Beantwoord vragen over:
   1. Het toepassen van systeemdenken in het management en de teams.
   2. De aanwezigheid en acceptatie van een gemeenschappelijke visie.
   3. Bewustzijn van en bereidheid om mentale modellen ter discussie te stellen.
   4. De mate waarin teams als collectief leren en ontwikkelen.
   5. Hoe medewerkers leren en ontwikkelen, en of dit adequaat wordt gefaciliteerd en aangemoedigd.

De uitkomsten van deze analyse kunnen dienen als basis voor een constructief gesprek met het management. Nodig hen uit om samen deze analyse te maken en zo een gemeenschappelijke taal te ontwikkelen. Hierdoor kun je afstemmen over de rol die de ondernemingsraad kan spelen in het bevorderen van een lerende organisatie, zoals besproken in de volgende alinea.

Herken je het gevoel van frustratie wanneer je enorme stapels documenten moet doorspitten om tot een inhoudelijk advies te komen? Misschien hoor je binnen de ondernemingsraad wel opmerkingen als “Weer een poging, leren ze dan nooit van het verleden?” Als OR kun je hierin een bewuste keuze maken. Hoewel sommige OR-leden zich sterk richten op de inhoud van voorstellen, kun je als ondernemingsraad er ook voor kiezen om meer systemisch naar vraagstukken te kijken en de focus te leggen op een grondige analyse van oorzaken. Bijvoorbeeld waarom veranderingen onvoldoende beklijven. Je concentreert je op de bredere context waarin het vraagstuk zich voordoet, bijvoorbeeld de organisatiecultuur of de processen. Is het een kwestie van structuur, gedrag, sturing, of een combinatie daarvan? In plaats van slechts een adviseur te zijn, kun je als ondernemingsraad kijken naar hoe de analyse zelf is uitgevoerd. Is deze compleet? Worden bepaalde aspecten bewust genegeerd? Sluit de analyse nauwkeurig aan op de werkelijke situatie? Door deze aanpak te hanteren, kun je als ondernemingsraad effectiever zijn dan wanneer je enkel lange inhoudelijke adviesbrieven schrijft.

In deze blog stellen we  bewust de twee uitersten tegenover elkaar om te stimuleren tot reflectie over de rol van de ondernemingsraad  bij het bevorderen van een lerende organisatie. Iets om te overdenken, nietwaar?

Komen jullie tot de conclusie dat het dossier-tijgeren te weinig zoden aan de dijk zet?  En dat je ervoor kiest meer te focussen op het ontwarren van de patronen? Dan rijst de vraag hoe je die patronen effectief op tafel legt. Dan is het handig om mijn vorige blog over de OR en de Lerende Organisatie, de OR als hofnar te lezen.

Wil je meer weten over hoe je als OR deze beweging kunt gaan maken? Neem dan contact met mij/ons op!